Tarihi günde ABD seçimlerinde oy verme işlemi tamamlandı: Trump önde götürüyor

Amerika Birleşik Devletleri'nde (ABD) sandıklar kapandı. Amerikalılar dört yıl görev yapacak yeni başkanını seçmek için oy kullandı. Resmi olmayan ilk sonuçlara göre eski başkan Donald Trump seçimi önde götürüyor. 50 eyaletin 35'inden gelen gayriresmi sonuçlara göre Demokratların adayı Kamala Harris 179 delegeye ulaşırken Trump 214 delegeye sahip. 

İşte 2024 ABD Başkanlık seçimlerinden anbean gelişmeler:

10.44: Gayriresmi sonuçlara göre 267 delegeye ulaşan Donald Trump, ABD'nin 47. Başkanı olacak.

10.28: Donald Trump West Palm Beach, Florida'daki seçim izleme partisinde seçmenlerine seslenmek için sahneye çıktı. Trump, "Bu eşi benzeri görülmemiş bir zafer" diyerek 350 delegeye ulaşacağını öne sürdü.

10.20: Trump Beyaz Saray'ı kazanmak için gereken 270 delegeden 248'inin oyunu almış durumda. Trump Michigan, Wisconsin ve Pennsylvania'da önde gidiyor. AP, Harris'in her iki eyaleti de kazanmak için tek yolu olan iki Demokrat kale olan Michigan'ın Wayne County ve Wisconsin'in Milwaukee County'den son oy güncellemelerini bekliyor. 

10.08: Donald Trump'ın Pennsylvania'daki Erie'yi kazandığı görülürken, sonuçlar GOP adayının bu kritik eyaleti ve dolayısıyla seçimi kazanma yolunda ilerlediğini gösteriyor. The Guardian'ın haberine göre uzmanlar, “Pennsylvania'da ve muhtemelen ülkede hiçbir ilçe Erie ilçesi kadar istikrarlı bir şekilde kararsız değil" demişti.

09.54: Başkanlık seçimleri henüz sonuçlanmadı ama bazı Cumhuriyetçi milletvekilleri şimdiden Donald Trump kazanmış gibi davranmaya başladı. Oklahoma Cumhuriyetçi kongre üyesi Kevin Hern, Trump'ı kazandığı için tebrik eden bir açıklama yayınladı:

Bu kampanya başından beri farklıydı. Amerikalılar Biden-Harris yönetimindeki statükodan bıkmış ve usanmışlardı ve Donald Trump yönetiminde hissettikleri refahı istiyorlardı. Başkan Trump'ın kendisini Beyaz Saray'a geri gönderecek seçmen oylarını kazandığını görmekten heyecan duyuyorum ve Amerika'yı Yeniden Büyük Yapmak için onunla birlikte çalışmak için sabırsızlanıyorum. Amerikalılar uluslarını geri kazanmak için savaştı ve biz başardık!

09.38: Harris'in Howard Üniversitesi'ndeki izleme partisindeki destekçilerinin çoğu sessizlik içinde ayrılıyor. Ortam 2016'da Hillary Clinton'ın kaybettiği zamankinden farklı. ABD gazeteleri şaşıranların ya da gözyaşı dökenlerin olmadığını yazdı. New York Times muhabiri Jazmine Ulloa, sonuçlar açıklanmadan önce konuştuğu katılımcılardan bazılarının, ne olursa olsun Harris'in kazanmak için elinden gelen her şeyi yaptığına inandıklarını söylediğini bildirdi.

09.25: New York Times'ın baş politika analisti Nate Cohn: Yarışın sonuçlanmasına saatler kalmış olsa da tahminlerimize göre Donald Trump'ın başkanlığı kazanma olasılığı çok yüksek. Kamala Harris'in Wisconsin, Pennsylvania ve Michigan'ı kazanması gerek ancak Trump bu üç eyalette de açık ara favori.

09.23: Harris New Hampshire'ı kazandı. Demokratların adayı başkanlık adaylığı sürecinde ilk ön seçimlerin yapıldığı eyalet olarak bilinen ve bu yılın başlarında Donald Trump'ın başkanlık seçimlerinde başkan yardımcısına meydan okumasının yolunu açan eyalette dört delege oyu aldı.

09.07: Bir Trump kampanya sözcüsü Harris'in izleme partisinde havanın değiştiğini söyledi. Karoline Leavitt X'te “Görünüşe göre neşe binayı terk etmiş” diye yazdı. Harris kampanyası, gece yarısı yaklaşırken Howard Üniversitesi'ndeki seçim gecesi izleme partisinde CNN yayınlarını kapattı. Ve bazı Harris destekçileri etkinliği terk etmeye başladı. 

09.04:  ABD başkanlık seçimlerinde, Alaska'da sandıkların kapanmasıyla oy verme işlemi tamamen sona erdi. Kırmızı eyalet, eyalet çapında oy verme işleminin devam ettiği son eyaletti ve Donald Trump'ın üç delege oyunu alması bekleniyor. Uzun kuyrukların oluştuğu ya da mahkemelerin sandıkların daha geç açılmasına karar verdiği bazı ilçelerde seçmenler hala oy kullanıyor olabilir.

08.55: İş insanı ve eski Genç Parti Genel Başkanı Cem Uzan, Donald Trump ile bir fotoğrafını X hesabından yayınlayarak, "Yahşı günde yar yahşıdır, yaman günde yetiş gardaş. DOST…" mesajını paylaştı. 

08.51: Trump Georgia'yı kazanarak Cumhuriyetçilerin buradaki hakimiyetini yeniden tesis etti. New York Times'ın tahminlerine göre eski Başkan Trump Georgia'da 16 delege oyu kazanarak Joseph R. Biden Jr'ın 2020'deki önemli zaferinden sonra bu eyaleti tekrar Cumhuriyetçilere kazandırdı. Trump'ın Georgia ve Kuzey Carolina'yı kazanmasıyla birlikte Beyaz Saray'a dönmek için artık yalnızca Pennsylvania'yı kazanması gerekiyor. Pennsylvania olmasa bile Trump, Arizona, Wisconsin, Nevada ve Michigan da dahil olmak üzere kalan savaş alanı eyaletlerinin diğer kombinasyonlarıyla kazanabilir. Ancak Pennsylvania onun için en kolay yol olacaktır.

08.44: Beyaz Saray'dan isminin açıklanmaması kaydıyla AP'ye konuşan bir kişiye göre, Başkan Yardımcısı Kamala Harris şu an için konuşma yapmayı planlamıyor.

08.41: New York Times editörü Lazaro Gamio'nun bildirdiğine göre oylamaların neredeyse tamamlandığı her eyalette Trump, 2020'ye kıyasla oy farkını artırdı. Delaware, Rhode Island ve Vermont gibi Demokrat kabul edilen eyaletlerde bile Cumhuriyetçi bir değişim görüldü. 

08.33: Trump, malikanesi Mar-a-Lago'dan seçim izleme partisine doğru yola çıktı. Cumhuriyetçi başkan adayının destekçilerine bir konuşma yapması bekleniyor.

08.30: Associated Press, Kamala Harris'in Nebraska'nın ikinci kongre bölgesindeki seçmen oylarını kazandığını ve bunun Beyaz Saray'a giden yolda potansiyel olarak çok önemli bir zafer olduğunu bildirdi.

08.10: Cumhuriyetçiler Senato'da çoğunluğu kazandı. Associated Press'in haberine göre, Ohio ve Batı Virginia'da sandalye kazanan ve Teksas ve Nebraska'da adaylarına yönelik meydan okumaları savuşturan GOP, Senato'da çoğunluğu yeniden ele geçirdi. Cumhuriyetçiler dört yıl sonra ilk kez Kongre'nin üst kanadını kontrol edecek. Donald Trump'ın kazanması halinde, yüksek mahkeme yargıçlarını, federal yargıçları ve kabine atamalarını onaylayacak konumda olacaklar. Kamala Harris Beyaz Saray'ı kazanırsa, onun atamalarını geciktirebilir ya da tamamen engelleyebilirler. 

07.54: Kamala Harris Virginia'yı ve 13 seçmen oyunu kazandı. Virginia son zamanlarda mavi eğilimli olan bir eyalet ancak yine de geçen hafta Donald Trump tarafından ziyaret edildi. Ama Trump'ın buradaki yürüttüğü kampanya sonuçsuz kaldı.

07.33: Elon Musk, Trump'ın Beyaz Saray'ı kazanması ve milyarder işadamına yönetiminde bir rol vermesi halinde federal kurumların sayısını azaltmaya çalışacağını söyledi. Trump'ın Mar-a-Lago'daki malikanesinden Tucker Carlson'ın online programına konuşan Musk, Trump'ın hükümeti daha verimli hale getirmesine yardımcı olmak istediğini belirtti.

07.25: Trump Kuzey Carolina'yı kazandı
Associated Press'in haberine göre Donald Trump Kuzey Carolina'yı kazanarak seçimleri belirlemesi beklenen yedi sancak eyaletten ilkini almış oldu. Barack Obama'nın 2008'deki seçiminden bu yana hiçbir Demokrat bu eyaletteki oyları kazanamadı ancak Kamala Harris'in kampanyası bu yıl bir şansları olabileceğine inanıyordu. Başarılı olsalardı, bu onun oy oranını arttıracaktı, ancak yine de Beyaz Saray'ı almak için Pennsylvania, Arizona ya da Georgia gibi diğer bazı salıncak eyaletleri de ele geçirmesi gerekecekti.

07.05: Alaska ve Hawaii dışındaki tüm eyaletlerde sandıklar kapandı. 

07.00: İlk sonuçlara göre adayların kazandığı eyaletler:

Trump’ın kazandığı eyaletler (22): West Virginia, Tennessee, South Carolina, Oklahoma, Mississippi, Kentucky, Indiana, Florida, Alabama, Arkansas, Louisiana, North Dakota, Wyoming, Nebraska, South Dakota, Ohio, Teksas, Missouri, Utah, Montana, Kansas, Iowa

Harris’in kazandığı eyaletler (10+1): Vermont, Connecticut, Massachusetts, Maryland, Rhode Island, New Jersey, Delaware, Illinois, New York, Colarado ve Washington D.C bölgesi

KIRAN KIRANA MÜCADELE

Dünyanın gidişatını etkileyecek en önemli seçimlerden olan ABD Başkanlık Seçimleri günü. Cumhuriyetçi Başkan adayı Donald Trump ve Demokratların Başkan adayı Kamala Harris, Beyaz Saray'ı kazanmak için yarışıyor. Bu ikili arasında şimdiye kadar yayımlanan tüm anketler, seçim sonucunun iki taraf için de kıl payı olduğunu ortaya koyuyor. ABD tarihinin en kutuplaşmış ve sert iklimde geçen seçim döneminin son anketi, yeni Başkan'ın kim olduğunun ne kadar tahmin edilemez olduğunu gözler önüne seriyor.

Ülke genelinde ya da önemli mücadele alanlarında, ne Kamala Harris ne de Donald Trump tek bir yüzde puanından fazla farkla bile önde değil. Her iki aday da 270 delege oyu kazanmaya yetecek kadar eyalette anlamlı bir üstünlüğe sahip değil. Modern kamuoyu yoklamaları tarihinde, son anketlerin bu kadar yakın bir çekişmeye işaret ettiği bir kampanya hiç olmadı.

Ancak öncelikle ABD seçim sisteminin nasıl olduğunu özetleyelim.

'Çoğunluk' sistemi

ABD'deki Başkanlık Sistemi, nispi seçim sisteminden farklı. Daha çok 1946-1960 yılları arasında Türkiye'de uygulanan seçim sistemine benziyor.

Buna göre ABD'deki eyaletlerde seçmenler, Başkan ve Başkan Yardımcısı'nı direkt olarak seçmiyor; seçecek delegeleri seçiyor. Bir eyaletin delege sayısı nüfusuna oranla belirleniyor.

Türkiye'nin eski sistemine benzeyen yönü ise şu: Eyalette rakibinden 1 oy fazla bile alsan eyaletin tüm delegelerini kazanıyorsun.

Bu sisteme sadece iki eyalet, Maine ve Nebraska dahil değil. Bu eyaletlerde delege dağılımı partilerin oy oranına göre değişiyor.

ABD'nin çoğunlukçu sistemi nedeniyle toplamda daha fazla oy alan Başkan adayının küçük farklarla birkaç eyalet kaybetmesi nedeniyle o eyaletlerin tüm delegelerini kaybettiği; bu nedenle Başkan seçilemediği seçimler de oldu.

2016 yılında Demokrat aday Hillary Clinton, Cumhuriyetçi rakibi Trump'tan daha fazla oy aldı ancak Trump'ın kazandığı delege sayısı Clinton'ı geçti. 2000 yılında da Cumhuriyetçi George Bush, rakibi Demokrat Al Gore'dan daha az oy almasına rağmen salıncak eyaletlerde başarı kazanarak Başkan seçilmişti. Bir adayın Başkan seçilebilmesi için ulaşması gereken delege sayısı 270.

İki aday da 270'ten uzak

Hem Trump hem de Harris muhtemelen en az 200 seçmen oyu alabileceklerine güvenebilecekleri eyaletlere sahipler, ancak kazanmak için 270'e ulaşmaları gerekiyor. Bu sayıya ulaşmak için ise yedi kilit, yani salıncak eyalet var.

Eyaletleri tek tek inceleyelim:

Pennsylvania

Pennsylvania, yedi salıncak eyalet arasındaki en kritik eyalet. 19 delegeye sahip. Eyaletin nüfusu 13 milyon. 2020'de Başkan Biden bu eyaleti sadece 82 bin oy farkla kazandı. Son anketlerde ise ağustos ayından beri Harris'in 2 puan arkasında olan Trump'ın son düzlükte 1 puan önde olduğu görülüyor ancak fark o kadar az ki, hata payı daha büyük.

Bu nedenle çoğu son anket için bu eyalette durum berabere. Başkanlık kilidini 2000 yılında Florida açmıştı, 2024'te ise bu eyalet Pennsylvania.

North Carolina

North Carolina, 2008 yılından beri Cumhuriyetçilerin kazandığı bir eyalet ancak iki aday arasında fark hep az olmuştu. Demokrat Harris bu seçim döneminde bu eyalete özel bir ilgi göstererek birçok kez miting düzenledi.

Son ankete göre Trump Harris'in 1 puan önünde. Ancak Harris'in bu eyalette son üç ayda çok büyük bir farkı kapatarak Trump'ı yakaladığı da anketlere yansıyan kritik bir veri. Bu eyaletin 16 delegesi var. 10.8 milyon nüfusa sahip. 2020 yılında Trump bu eyaleti 74 bin oy farkla kazanmıştı.

Nevada

Nevada da son anketlere göre Trump'ın önde olduğu salıncak eyaletlerden. Anketlere göre tüm eylül ve ekim aylarında Harris'in gerisinde seçimi yürüten Trump, son düzlükte 1 puan öne geçmiş durumda.

Nevada'nın delege sayısı diğer salıncak eyaletlere göre az. 6 delegesi var. Ayrıca nüfusu 3.2 milyon ve son seçimlerde Biden burayı 34 bin oy farkla kazandı.

Michigan

Michigan eyaleti Trump'ın Pennsylvania ile beraber en önem verdiği eyalet olabilir. Son mitingini bu eyalette yapan Trump, Kamala Harris'in 1 puan gerisinde. Kamala Harris, ağustos ayından beri Trump'ın hep önünde seyrederken, fark iki aday arasında açılma eğilimi göstermedi.

Son düzlükte Trump, 2-3 olan puan farkını 1'e düşürdü. Michigan'ın 15 delegesi bulunuyor. Eyaletin nüfusu 10 milyon. 2020 yılında Biden 150 bin farkla Trump'a karşı net bir zafer kazanmıştı.

Georgia

Georgia eyaleti Trump'ın açık bir farkla yarışa başladığı ama Kamala Harris'in ivmesini durduramadığı bir eyalet olarak öne çıkıyor.

Anketlere göre ağustos ayının sonunda kısa bir süre de olsa Harris'in öne geçtiği eyalette Trump şu an 1 puan önde. Eyaletin 16 delegesi var. Nüfusu ise 11 milyon. 2020 yılında Biden ve Trump arasındaki en olaylı eyaletlerden olan Georgia'yı sadece 13 bin oy farkla Biden kazanmıştı.

Wisconsin

Wisconsin hem Kamala Harris'in hem de Donald Trump'ın kampanyalarının son haftasında önem vererek miting yaptıkları bir salıncak eyalet olarak kritik bir noktada. Trump bu eyaletin önemini şu sözlerle vurguluyor: “Gerçekten önemli... Wisconsin'i kazanırsak her şeyi kazanırız.”

Son anketlere göre Harris bu eyalette son 3 ayda Trump'a hiç geçilmedi; ancak Trump farkı ciddi oranda kapadı. İki aday arasındaki fark Harris lehine 1 puan. Bu eyalet 2016 ve 2020'de kazanan başkan adayını her seferinde 20.000'den biraz fazla oy farkıyla seçti. Son kazanan Biden'dı.

Arizona
Ve Arizona. Trump'ın en rahat olduğu salıncak eyalet olan Arizona'da son anketlere göre Cumhuriyetçi aday, Harris'le farkını son iki aydır istikrarlı bir şekilde açıyor.

Son ankete göre Trump bu eyalette Harris'in 3 puan önünde. Bu eyalete şu açıdan da bakılabilir: Eğer Harris bu eyaleti kazanırsa Trump hikayesi çok kötü bitmiş demektir.

Beklenmeyen sürpriz: Iowa

Seçimlere bir hafta kala tüm dengeleri değiştiren bir anket yayımlandı. ABD'nin en güvenilir anketçilerinden olan ve saygınlığıyla öne çıkan bağımsız anketçi J. Ann Selzer, Trump'ın 2020'de tam 8 puan farkla kazandığı Iowa eyaletinde Kamala Harris'i 3 puan önde gösterdi. Bu eyalet iki hafta öncesine kadar salıncak eyaletlerden biri bile değildi. Bu yıl yapılan diğer tüm anketler Trump'ı en az dört puan önde gösteriyordu.

Ancak genel olarak, Selzer'in yeni anketi dahil edildiğinde bile, Iowa'daki anket ortalamasında Trump hala üç puanlık bir avantaja sahip. Anketin bu kadar çok uzman ve siyasetçiyi ayağa kaldırmasının nedeni, Selzer'in daha önce de bu yollardan geçmiş olması. Selzer 2020 seçimlerinden önceki son haftada Trump'ın Iowa'da yedi puan önde olduğunu gösteren bir anket yayınladı. Diğer anketler çok daha sıkı bir yarışa işaret ediyordu ve ortalamalar Trump'ı bir puanın biraz üzerinde önde gösteriyordu.

Son durum

Seçimin sonucunu belirlemesi muhtemel yedi eyalette anketler birbirine o kadar yakın ki hiçbir adayın bu son düzlükte anlamlı bir üstünlüğü yok. Ancak anketler küçük bir farkla bile yanılırsa, adaylardan herhangi birinin bu eyaletlerin çoğunu veya tamamını silip süpürmesi mümkün.

2016 ve 2020'de anketler Trump'ı hafife aldı. Ancak 2022'de Demokratlar birçok önemli ara dönem yarışında anket ortalamalarının üzerinde performans gösterdi. Geçmişteki anket hataları, mevcut ortalamaların ne kadar yanılmış olabileceğine dair bir fikir verebilir.

Anketler son birkaç hafta içinde Trump'a doğru kaymıştı. Ancak son birkaç gündür yarışın biraz Harris'e doğru dönmeye başladığına dair işaretler de var. Marist College, YouGov, Muhlenberg College ve The Washington Post, Pennsylvania'da Harris'i az farkla önde buldu. Ardından Selzer'in Iowa'da Harris'i üç puan önde olduğunu gösteren anketi geldi. Son olarak, New York Times/Siena College anketlerinin son dalgası Harris'i kilit savaş bölgelerinde az bir farkla önde gösteriyor.

'Utangaç seçmen' faktörü

Trump'ın anketlerden üstün performans gösterebilecek olmasının en büyük dayanağı, 'utangaç Trump seçmenleri' olgusu. Trump'ın 2016 ve 2020'de anketlerden daha yüksek bir performans göstermesinin sebebi oyunu Donald Trump'a verecek seçmenlerin bunu dillendirmemesiydi. Bugün de de bu olabilir.

Harris'in anketlerden daha iyi bir performans gösterebilecek olmasının yolunun ise 'Beyaz kadınlardan' beklenenin üstünde oy alması. Uzmanlar, bunun da bir ihtimal olduğunun altını çiziyor.