Ermenistan’daki tek cami: Gök Cami
Ermenistan'ın başkenti Erivan'da bulunan Gök Cami, yapıldığı 1765 yılından bu yana, gök rengi kubbesiyle hala dimdik ayakta duruyor.
Ermenistan'ın başkenti Erivan'da bulunan Gök Cami, yapıldığı
1765 yılından bu yana, gök rengi kubbesiyle hala dimdik ayakta
duruyor.
Erivan'da Mesrop Maştots Caddesi üzerinde bulunan Gök Cami,
Sovyetler'in seslenişiyle Gök Medrese ya da turistler tarafından
ifade edildiği üzere Blue Mosque, ağaçların arkasındaki mavi
çinileri ile yoldan geçenleri selamlamaya devam ediyor. 1765
yılında dönemin Revan Beyi Hüseyin Ali Han tarafından yaptırılmış
olan caminin asıl adının Hüseyin Ali Han olduğu da bilinenler
arasında. Revan Beyliği, Safeviler Devleti'nin dahilinde Çukursa'd
adlı arazide kurulan, Revan şehri ve çevresini, Nahçıvan Özerk
Cumhuriyeti'nin Şerur ve Sederek rayonlarını, Türkiye'nin Iğdır
ilini ve aynı zamanda Beyazıt Kalesi'ni içine alan, Kaçar
boylarının temsilcilerinin yönettiği bir beylik olarak biliniyor.
İran ve Rusya'nın bölgesel hakimiyet kurma çabaları arasında
yıkılan Revan Beyliğinin aksine, 1900'lü yıllarda üç kez yangın
geçiren Gök Cami, inatla ayakta durmaya devam ediyor.
SOVYETLER DÖNEMİNDE ORDU DEPOSU VE MÜZE OLARAK KULLANILDI
Halen daha şehirde izleri bulunan Sovyetler döneminde ordu deposu,
daha sonraki yıllarda ise Erivan Tarih ve Zooloji Müzesi olarak
kullanıldığı bilinen yapı, Sovyetler'in yıkılıp Ermenistan'ın
bağımsızlığını kazanmasının ardından, İran'la yapılan bir protokol
neticesinde, 1995 yılında tekrar cami olarak hizmete açıldı. En son
restorasyonunu da 1999'da gören cami 7 bin metrekare alan üzerine
kurulu. Asıl kubbenin bulunduğu ve ibadet yapılan alana ev
sahipliği eden ana mekan 442 metre genişliğinde ve kubbe yüksekliği
de 24 metre yüksekliğinde. Camideki 28 odada ise, kimi zaman
toplantılar yapılıyor, bazı odalarda da İran tarihine ait bazı
eşyalar sergileniyor. Hüseyin Ali Han'ın 4 minareli inşa ettiği
camide, bugün tek bir minare varlığını koruyabiliyor. Caddeden
avluya açılan dar kapının hemen ilerisinde, ziyaretçileri büyük
toplantı salonu karşılıyor. Bu salonun da girişi çini işlemeleriyle
bezeli. Büyük toplantı salonunun hemen karşısında ise halihazırda
dış cephesinde onarımı devam eden asıl kubbenin bulunduğu ve ibadet
mekanı olarak kullanılan cami kısmı yer alıyor. Her iki yapıyı
birbirine bağlayan dörtgen alanda ise küçük odalar yer alıyor.
DAHA ÇOK İRANLILAR İBADET EDİYOR
Camide ibadete gelenler daha çok Ermenistan'da yaşayan İranlılar ve
bölgeye gelen Müslümanlar. İbadet için gelenler raflarda bulunan
Kur'an-ı Kerimleri okuyabiliyor, namaz taşlarını secde edecekleri
yere yerleştirip ibadetlerini edebiliyor. Daha çok eğitim ve
ticaret amaçlı Erivan'da yaşayan Sünni cemaatin bir kısmı ise
gerekli izinleri alarak Mısır Konsolosluğu binasında Cuma
namazlarını kılıyor.
UNESCO KÜLTÜREL MİRASI ÇALIŞMALARI SONUÇLANMADI
Gök Camii'nin Unesco Kültürel Miraslar listesine alınması için
dönemin Ermenistan Kültür Bakanı Asmik Pogasyan konuyla ilgili
çalışmalara başladıkları belirtti. Ancak çalışmalar sonlanamadı.
2018 yılının Ocak ayında, Ermenistan Kültür Bakanlığı, İranlı
mevkidaşlarına araştırmalar ve sonuç hakkında dilekçe gönderdi.
İran'dan gelen yanıta göre, cami civarındaki bazı yapıların süreci
engellediği ifade edildi.
(İHA)