ABD'nin Ankara Büyükelçisi Flake: Yapılacak görüşmeler sonuç verirse F-35'ler hakkında yeniden konuşabiliriz
ABD'nin Ankara Büyükelçisi Flake, Türkiye'nin yeniden F-35 satın alabilecek konumda olmasını istediğini ancak bunun için önce S-400 meselesinin çözülmesi gerektiğini söyledi. Flake "Ciddi görüşmelerin yapılacağından umutluyuz, bu görüşmeler sonuç verirse F-35'ler hakkında yeniden konuşabiliriz" dedi
ABD'nin Ankara Büyükelçisi Jeff Flake, Gazze'de ateşkes için "Özellikle Türkiye'nin rolünü memnuniyetle karşılıyoruz. (Ateşkesin) ardından kalıcı barışı istiyoruz. Bu, iki devletli çözümle olacak" dedi. Flake, Ankara'da ABD Büyükelçiliği'nde basın mensuplarıyla bir araya geldi ve soruları yanıtladı. ABD Büyükelçisi, "Gazze'de süren savaş hepimiz için acı verici. Her görüşmede, Hamas'ın saldırısına yanıt verirken, İsrail'i sivil can kayıplarını sınırlamaya teşvik ediyoruz." diyerek, ateşkese varılması konusunda çaba sarf ettiklerini belirtti.
ABD'nin bölgedeki müttefiklerinden ateşkesin sağlanması hususunda yardım istediğini aktaran Flake, bunun sivil can kayıplarına son verebileceğini söyledi. Flake, Gazze'de ateşkes için Türkiye ile çalıştıklarını dile getirerek, "Özellikle Türkiye'nin rolünü memnuniyetle karşılıyoruz. (Ateşkesin) ardından kalıcı barışı istiyoruz. Bu, iki devletli çözümle olacak" dedi. Türkiye'nin bölgedeki etkinliğini yorumlayan Flake, "Türkiye, Gazze'deki durumla alakalı bizim konuşamadığımız gruplarla konuşabiliyor. Buradaki muhataplarımızı ve ortaklarımızı, düşürebildikleri yerde gerilimi düşürmek için gayret etmeye teşvik ediyoruz" diye konuştu. İsrail'i "teröre karşı" desteklediklerini savunan Flake, iki devletli çözümü desteklediklerini ve bu konuda İsrail ile ayrıştıklarına işaret etti.
Flake, ABD'nin tesir gücü yüksek MK 84 bombalarını, İsrail'e göndermeyi askıya almayı planlayıp planlamadığı yönündeki soruya da "Bilmiyorum. Bunun yanıtı, Türkiye'deki elçide değil ABD Dışişleri Bakanlığı'nda olacaktır" cevabını verdi.
Türkiye'nin rolü
Flake, Türk kamuoyunun, ABD ve diğer ülkeleri Gazze'deki
katliamlardan sorumlu tuttuğu ve İsrail'in eylemlerinin
Türkiye'deki ABD karşıtlığına etkisi konusunda ne tür tespitleri
olduğu yönündeki soruya, "Türkiye'de birçok kişinin Filistinlilerle
ve Filistin davasıyla kendilerini özdeşleştirdiklerini biliyorum"
yanıtını verdi. Bu durumun kendisini için kolay olduğunu
söylemeyeceğini ve Gazze'de ateşkes sağlanmasıyla daha iyi bir
konumda olacaklarını belirten Flake, ateşkesin ardından barışın
kalıcı olabilmesi için bölgesel güç Türkiye'nin, "pozitif" şekilde
meseleye müdahil olması gerektiğini vurguladı. ABD Başkanı Joe
Biden'ın yakında bölgeyi ziyaret etmeyi planlamadığını da belirten
Flake, Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas'ın Türkiye'yi ziyaret
ederek TBMM'de yapacağı konuşma için "Birçok Filistinli barış
istiyor. Türkiye'nin (Abbas'a) ev sahipliği yapacak olması bence
harika." ifadesini kullandı.
ABD'nin bölgeye askeri yığınak yapması
ABD'nin son zamanlarda bölgede oluşturduğu askeri yığınağa ve
Amerikan askerinin hareketliliğine ilişkin soruyu yanıtlayan Flake,
"Bir bölgedeki müttefik ve ortaklarımızı etkileyebilecek bir
gerilimi ne zaman görsek bunu yapıyoruz" dedi. Flake, ABD'nin bir
bölgede müttefiklerini ve ortaklarını etkileyebilecek bir tırmanma
gördüğünde oraya askeri varlıklar gönderdiğini ve çoğu zaman
böylece gerilimi düşürmeyi başardığını belirterek, "Çünkü bir ülke
veya güç, daha küçük bir rakibinin peşinden gidebileceğine
inanırsa, ABD o rakiple omuz omuza durur, ister NATO
müttefikliğiyle olsun, ister başka bir şey." diye konuştu.
Gerilimi yükseltmeyi hedeflemediklerini söyleyen Flake, "İsrail ile İran veya Hizbullah ile İsrail arasında bir savaş görmeyi istemiyoruz. Bölgedeki tüm ortaklarımızın bize durumu sakinleştirmekte yardım etmesini sağlamak için çabalıyoruz" ifadesini kullandı. Flake, Ukrayna'ya destek amacıyla Yunanistan'da bazı askeri yığınaklar yapıldığını kaydederek, ABD'nin Türkiye karşısında Yunanistan'ı kayırdığı ve Türkiye'ye karşı saldırmak için yığınak yaptığı iddialarını yalanladı.
İran'ın misilleme olasılığı
Hamas Siyasi Büro Başkanı İsmail Haniye'ye Tahran'da düzenlenen
suikasta yanıt olarak İran'dan gelecek misille olasılığıyla ilgili
soruya cevaben Flake, "Bu, ateşkes üzerine yoğun şekilde
çalışmamızın bir diğer sebebi. Ateşkesi sağlayabilirsek, bunun
herhangi bir taraftan misilleme şansını düşüreceğini düşünüyoruz.
Ateşkesi sağlayabilirsek, çok daha az risk olur" dedi. Flake,
kimsenin İran üzerinde tam etkiye sahip olmadığını söyleyerek,
gerilimi düşürme umudunu dile getirdi.
İran ile ilişkisi olan herkesi gerilimi düşürmek için gayret etmeye çağırdıklarını aktaran Flake, Türkiye'nin komşusu olması hasebiyle İran'la ilişkiler konusunda daha deneyimli olduğunu kaydetti. Flake, Türkiye'nin bölgede gerilimi düşürme çabalarının altını çizerek, "Türkiye, İsrail ile İran arasındaki bir savaştan fayda sağlamayacak. Bunu biliyoruz. Bence herkes, (savaş durumunda) tüm bölgenin bir darbe alacağını biliyor." dedi.
MİT'in yönettiği takas operasyonu
Flake, MİT'in Ankara'da yönettiği takas operasyonu için ABD Başkanı
Joe Biden'ın bizzat Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ı arayarak
tebrik ettiğini hatırlatarak, 7 ülkeyi kapsayan bu operasyonun çok
karmaşık olduğunu söyledi. Operasyonun lojistik kısmında
Türkiye'nin son derece yardımcı olduğuna işaret eden Flake,
"Dediğim gibi bu çok komplike bir takas. Türkiye'nin çok
profesyonel bir bürokrasisi var" diye konuştu. Flake, ayrıca "Bir
başka ülke, kendisine verilen bu işin üstesinden gelebilir miydi
emin değilim. Lojistik açıdan gerçekten çok profesyonel, harika bir
iş çıkardı." ifadelerini kullandı.
Türkiye-ABD ilişkileri
26. NATO Zirvesi'nin Türkiye'de yapılacağını, Türkiye'nin NATO'daki
ikinci en büyük askeri güç ve İttifak'ın vazgeçilmez değerde bir
üyesi olduğunu dile getiren Flake, ikili ilişkileri de
değerlendirdi. Flake, karşılıklı ticaret hacminin 30 milyar doları
aştığına işaret ederek, bunu gelecek yıllarda 100 milyar dolara
çıkarmayı hedefledikleri söyledi. Texas eyaletindeki mühimmat
üretim tesisine de değinen Flake, "Bu sahip olduğumuz önemli bir
ortaklık." diye konuştu. Flake, iki ülke arasında turizmin
geliştiğine işaret ederek, yıl sonuna kadar ABD'den 2 milyon
kişinin Türkiye'yi ziyaret etmiş olmasını beklediklerini belirtti.
ABD'de Kongre'nin dış politikada önemli rol oynadığının altını
çizen Flake, kasım ayındaki başkanlık seçiminden sonra Ocak 2025'te
yönetime kim gelirse gelsin, ABD'nin ikili ilişkilerinde büyük
savruluşların yaşanmayacağını vurguladı.
Vize talebindeki artış
Flake, ABD'ye seyahat için vize talebinde önemli ölçüde
artış yaşandığına da değindi. Tüm vize işlemlerini olabildiğince
hızlı yapmaya, iş ve eğitim vizelerinde bu işlemi daha da
çabuklaştırmaya çalıştıklarını söyleyen Flake, "Bazı bekleme
süreleri, sadece talebin sonucu." ifadesini kullandı.
Somali ve Etiyopya ile yürütülen Ankara
Süreci
Flake, Türkiye'nin arabuluculuğunda Somali ile Etiyopya arasında
yürütülen Ankara Süreci'ne ilişkin bir soru üzerine, son dönemde
Türkiye'nin Yunanistan ile yakınlaşması ve Ermenistan ile yürütülen
normalleşme sürecine atıfta bulunarak, "Somali ile ilgili olarak,
Türkiye'nin burada müdahil olduğunu görüyoruz, bu çok olumlu."
yorumunu yaptı. Büyükelçi Flake, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ile
ABD'li mevkidaşı Antony Blinken arasında birkaç gün önce yapılan
telefon görüşmesinde bu konunun gündeme geldiğini anlattı. ABD
Büyükelçisi, Türkiye'nin Afrika'daki dahlinin, sömürge geçmişine
sahip birçok Avrupa ülkesinin ve diğerlerininkinden farklı olduğuna
da işaret etti.
F16'lar için gerekli Kongre onayları alındı
Türkiye ile ABD arasında F-16 savaş uçaklarının satışı ve F-35
meselelerine ilişkin soruya yanıt veren Flake, F-16 satışı için
gerekli Kongre onaylarının alındığını doğruladı. Flake, öte yandan
yerli katkı, sanayileşme ve teslimat özellikleri gibi ayrıntıların
belirlenmesi için Türkiye, Lockheed Martin ve diğer tedarikçiler
arasında müzakerelerin halen devam ettiğini kaydetti. Flake, mevcut
anlaşmanın "40 yeni ve 79 yenilenmiş F-16" alımını içerdiğini ve bu
hususların sonuçlandırılması için görüşmelerin devam ettiğini
açıkladı. F-35 konusunda ise Flake, ABD'nin "Türkiye'nin yeniden
F-35 satın alabilecek bir konumda olmasını istediğini" yinelerken,
bunun gerçekleşmesi için "önce S-400 meselesinin çözülmesi
gerektiğini" vurguladı. Bu konudaki iyimserliğini dile getiren
Flake, "Ciddi görüşmelerin yapılacağından umutluyuz ve bu
görüşmeler sonuç verirse F-35'ler hakkında yeniden konuşabiliriz"
dedi.
Suriye ile normalleşme süreci
Suriye ile Türkiye arasında normalleşme sürecini nasıl
değerlendirdikleri yönündeki bir soru üzerine Flake, "ABD, Suriye
ile ilişkileri normalleştirmeyecek" diyerek, Suriye konusunda BM
Güvenlik Konseyi'nin 2254 nolu kararına uymayı sürdürdüklerini
kaydetti. Flake, ABD'li emekli albay ve Savunma Bakanlığı
(Pentagon) eski danışmanı Douglas McGregor'ın, "ABD'nin Türkiye'ye
saldırmaları için Suriye'de terör örgütü PKK/YPG'yi hazırladığı"
iddialarına da yanıt verdi. "Bu tür bir şeyin rapor edildiğini
duymadım. NATO'yla tamamen ilgisiz olduğunu ve bu yönetimin ya da
Kongre'deki tanıdıklarımın görüşlerini yansıtmayan bazı saçmalıklar
söylediğini duydum, bu yüzden bu iddiaya itibar etmem" diyen Flake,
McGregor'ın ABD hükümeti adına konuşmadığını vurguladı.
Rusya-Ukrayna savaşı
ABD Büyükelçisi, Rusya-Ukrayna savaşı başladığında Türkiye'nin
Montrö Boğazlar Sözleşmesi'ni devreye soktuğunu, bunun Ukrayna'nın
savunmasına önemli fayda sağladığını söyledi. Flake, "Türkiye'nin
özellikle NATO içinde vazgeçilmez bir müttefik olduğunu tekrar
tekrar ortaya koyduğuna inanıyorum" dedi. ABD Hazine Bakanlığından
bir yetkilinin, Türkiye'nin Rusya ile özellikle mikroçip gibi
malzemeler konusunda ticaret yapmaya devam etmesi halinde bunun
sonuçlarının olacağı yönündeki açıklamasının sorulması üzerine
Flake, Türkiye'nin Rusya'ya yönelik ABD ve Avrupalı müttefiklerinin
tek taraflı yaptırımlarını uygulamama noktasındaki duruşunu
anlayışla karşıladıklarını, ancak Rusya'nın "savaş makinesi"
tarafından kullanılabilecek parçaların artmamasını temin etmek
istediklerini söyledi.
Flake, ABD'deki bazı şirketleri ve kendi üretimlerini bu bağlamda takip ettiklerini belirterek, ABD çıkışlı ilgili parçaların son varış noktasının, Rusya olmamasını sağlamak için çaba gösterdiklerini kaydetti. ABD Büyükelçisi, son olarak ülkesine döndüğünde tekrar siyasete girip girmeyeceğine ilişkin bir soruya eylülde isterse siyaset yapma konusunda özgür olacağı yanıtı vererek, "Beklemede kalın" yorumunu yaptı.