Gereksiz takviye kullanımı karaciğer sağlığını tehlikeye atıyor!

Kontrolsüz vitamin ve bitkisel takviye kullanımı karaciğere zarar verebilir mi? Hangi takviyeler risk taşıyor? Gastroenteroloji ve İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Salih Boğa, son yıllarda takviye kullanımının artışıyla birlikte karaciğer hasarı vakalarındaki yükselişi ve bu konuda dikkat edilmesi gerekenleri anlattı.

Son yıllarda, sağlıklı yaşam ve genç kalma tutkusu ile birlikte vitaminler, bitkisel takviyeler ve çeşitli besin desteklerine olan ilgi büyük bir artış gösterdi. Sosyal medyada popüler hale gelen bu ürünler, kilo vermeden bağışıklık güçlendirmeye, cilt sağlığını desteklemekten zihinsel performansı artırmaya kadar pek çok vaat sunuyor. Ancak, son bilimsel veriler, gereksiz ve kontrolsüz takviye kullanımının ciddi sağlık sorunlarına, özellikle de karaciğer hasarına yol açabileceğini gösteriyor.

Takviye kullanımı ve karaciğer hasarı arasındaki bağlantı nedir?

Karaciğer, vücudun detoksifikasyon merkezidir ve vücuda giren her türlü besin, ilaç ve kimyasal maddeyi işlemden geçirerek zararlı bileşenleri uzaklaştırır. Ancak, kontrolsüz kullanılan bazı takviyeler, karaciğerde toksik birikimlere neden olabilir ve ciddi hasarlara yol açabilir. Amerika Birleşik Devletleri'nde yapılan araştırmalara göre, günümüzde karaciğer yetmezliği nedeniyle karaciğer nakli bekleyen hastaların yüzde 20’sinin bu durumu takviye kullanımına bağlıdır.

Yüksek doz risklerine dikkat!

Birçok kişi, vitamin veya bitkisel takviyeleri ne kadar fazla alırsa o kadar faydalı olacağını düşünerek yüksek dozlarda kullanmaktadır. Bu durum, karaciğerin toksik maddeleri işleme kapasitesini aşmasına ve organın ciddi şekilde zarar görmesine yol açabilir.

Örneğin, A ve E vitamini gibi yağda çözünen vitaminler vücutta birikerek toksik etki gösterebilir. Aşırı miktarda alınan B3 vitamini (niasin) ise karaciğerde iltihaplanmaya neden olabilir. Ayrıca, demir ve çinko gibi bazı minerallerin gereğinden fazla alınması da organ hasarına yol açabilir.

Takviye kullanırken “daha fazla almak daha iyidir” mantığı kesinlikle yanlıştır. Doğru dozaj ve doktor kontrolü olmadan kullanılan takviyeler ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.

Takviye kullanımına bağlı sindirim sistemi problemleri ortaya çıkabilir

Gereksiz veya yüksek dozda takviye kullanımı nedeniyle çeşitli karaciğer hastalıkları gastroenteroloji kliniklerinde daha sık görülmeye başlamıştır. İlaç ve takviyeler kaynaklı karaciğer hasarı (DILI - Drug-Induced Liver Injury), akut karaciğer yetmezliği, kolestatik karaciğer hasarı ve hepatik steatoz (yağlı karaciğer hastalığı) gibi durumlar, bilinçsiz takviye tüketimi sonucu gelişen ciddi sağlık sorunları arasındadır.

Karaciğer hasarlarına ek olarak, kontrolsüz takviye kullanımı çeşitli mide-bağırsak problemlerine de yol açabilir. Özellikle bazı bitkisel takviyeler, mide asidini artırarak gastrit ve mide ülseri riskini yükseltebilir. Uzun süreli kullanım, mide mukozasında tahrişe neden olarak yanma, ağrı ve reflü gibi semptomlarla kendini gösterebilir.

Güvenli takviye kullanımı için dikkat edilmesi gerekenler

• Herhangi bir takviye kullanmadan önce mutlaka bir sağlık uzmanına danışılmalıdır. Özellikle karaciğer, böbrek veya kronik hastalığı olan bireyler için bu adım hayati önem taşır.
• Sağlık Bakanlığı gibi otoriteler tarafından onaylanmış ve objektif bilimsel testlerden geçmiş güvenilir markalar tercih edilmelidir.
• Takviyeler yalnızca ihtiyaç duyulan miktarda ve doktor önerisi doğrultusunda alınmalıdır. Gereksiz yere yüksek dozlar karaciğer başta olmak üzere birçok organı olumsuz etkileyebilir.
• Vitamin ve minerallerin en iyi kaynağı dengeli bir diyettir. Doğal besinlerden alınan vitaminler vücut için daha güvenlidir ve genellikle daha iyi emilir.
• Takviye kullanımı sırasında yorgunluk, sarılık, mide bulantısı veya karaciğer enzimlerinde yükselme gibi belirtiler ve bulgular ortaya çıkarsa, takviye kullanımına son verilmeli ve bir doktora başvurulmalıdır.

Mucizevi bir hap veya takviye arayışı yerine, bilimsel temellere dayalı sağlıklı yaşam alışkanlıklarını benimsemenin en doğru yol olduğunu unutmayalım. Herkese doğal ve dengeli beslenme ile vitamin ve mineral ihtiyacının karşılandığı, takviyesiz sağlıklı günler dilerim.