BİR SORUDAN FAZLASI I Ailem çocuğuma abartılı hediyeler alıyor, nasıl engel olacağım?

BEN ANNE DEĞİL TEYZEYİM, BEN ŞIMARTACAĞIM SİZ EĞİTİMİNİ VERECEKSİNİZ
Serpil B. (45)

Benim çocuklarla aram hep çok iyi olmuştur. Yaşım kaç olursa olsun onlarla hep çok iyi anlaştım ve arkadaş olmaya çalıştım. 20’li yaşlarımın sonuna doğru iki yıl ara ile iki yeğenim oldu. Onlarla bebekliklerinden beri çok zaman geçirdim ve teyze yeğen ilişkimiz çok güzeldi. Şimdilerde ben 45 onlar 20’li yaşlarının başında olsa da hala hâlâ çok iyi anlaşıyoruz. Anne babaları beni süspansiyon olarak kullansalar da ben hep yeğenlerimin tarafındayım ve hep onları destekliyorum. Zaten ebeveyn otoritesine hep karşı olduğum için onları iyice şımartıyorum biliyorum.

Çocukluklarından itibaren bütçem elverdiği ölçüde onlara oyuncaklar, hediyeler, kıyafetler aldım. Ama şimdi büyüdüler, biri üniversiteye gidiyor diğeri üniversiteye girmeye hazırlanıyor.

Ben de her ay kendi bütçemden bir miktar para ayırıp onlara veriyorum. Yılbaşlarında, doğum günlerinde ya da bayramlarda kesenin ağzını bir hayli açıyor hatta borç batağına saplandığım bile oluyor. Mesela bazen bakıyorum biri internetten saat modellerine bakıyor çok pahalı diye alamıyor, linki at bana alayım diyorum. Birine bir şey alınca diğerine diyorum ki “Kuzenine şu kadarlık bir şey aldım senin de bu kadar harcama limitin var, ne istersin?” O da bana “Para atma sakın annem el koyuyor” diyor. Biz onu da başka türlü hallediyoruz. Kendisi bilgisayar oyunu hastası, ailesi sınır koyduğu için o konuda taviz vermiyorum ama bunun haricindeki kısıtlamaları pek önemsemiyoruz.

Her bayram, her doğum günü ablalarımla kavga ediyoruz. ‘Bu kadar para gönderilir mi, şımartma şunları, çıtayı iyice yükseltiyorsun, paranın değerini bilmiyorlar. Paranın zor kazanıldığını dikkatli harcanması gerektiğini öğrenmeleri lazım’ diyorlar. Ben de ‘Sana katılıyorum gerçekten çok haklısın ama ben onların annesi değil teyzesiyim ben şımartacağım siz eğitimini vereceksiniz” diyorum. Ortalık buz kesiyor, kısa süre sessizlik oluyor ama kazanan yine biz oluyoruz. Yeğenlerim ile kimse aramıza giremez…

BİZE SORMADAN ÇOCUKLARIMLA TATİL PLANI YAPTILAR
Sibel G. (41)

İki tane kızım var. Biri 9 diğeri ise 13 yaşında. Eşimin anne ve babası çocuklarımıza abartılı hediyeler alma alışkanlığı edinmiş durumdalar. Mesela bu sene sömestr tatilinde çocukları kar tatiline götürmek için plan yapmışlar. Kalınacak yeri ayarlamışlar, tarihleri netleştirmişler, “Çocukları kayağa götüreceğiz” diyorlar. İzin almak yok, fikrimizi sormak yok.

Sık sık pahalı elektronik eşyalar ve oyuncaklar alıyorlar. Doğum günlerinde herkesin hediyesini ‘ezecek’ şeyler alıyorlar. Bu da bir süre sonra herkesi rahatsız etmeye başladı. Beni de…

Eşim bunu anne babasıyla konuşmuyor ve hatta minnettar olmamız gerektiğini söylüyor. Ama ben minnet yerine öfke duyuyorum çünkü çocuklarıma alınan pahalı eşyaların ve planlanan tatillerin bana sorulmamasını kabul edemiyorum.

ALTI AYLIK BEBEĞİMİN HEM PATENİ HEM KAYKAYI HEM BİSİKLETİ VAR
Fatih Y. (36)

Dört yaşındaki kızım benim ailemin de eşimin ailesinin de ilk torunu. Kızım daha doğmadan ailelerimiz her şeyini alma yarışına girdi. Biz “kendimiz halledelim” dememize rağmen izin vermediler. Çok heyecanlılardı biz de anlayışla karşıladık. Sağ olsunlar ilk başlarda bizim istediğimiz, gerekli gördüğümüz şeyleri aldılar. Ancak bir süre sonra durum kontrolden çıkmaya başladı. Biz, bebek doğunca nasılsa durum düzelir diye düşünüyorduk ama daha fazla olmaya başladı. Giyemeyeceği kadar çok kıyafeti olmaya başladı. Tatlı tatlı uyardık, paranıza yazık kullanamıyor hepsini dedik. Dinlemediler. Her gördükleri oyuncağı, yaşına uymayan, en az iki sene sonra kullanmaya başlayabileceği ürünleri almaya başladılar. Ev oyuncaktan geçilmiyordu. Kızımız daha altı aylıkken bisikleti, scooter’ı, pateni ve kaykayı vardı! Ancak elbette tek ilgilendiği şey ses çıkaran çıngırağı ve peluş kedisiydi. Bu arada yanlış anlaşılma olmasın her yeni hediyede uyarı yapıyorduk. Hatta bir süre sonra aldıklarını kabul etmemeye, “lütfen iade edin” demeye başladık. Zamanla azalsa da bir türlü bu alımlar bitmedi.

Biz de bebeğimiz her şeye aynı anda sahip olmasın istiyorduk ama maalesef ailelerimiz bu fikrimize hiç saygı duymadı. Ev dolup taşmaya başlayınca ailelerimizi bir ataya getirdik ve bu işin böyle olmayacağını, onlara minnettar olduğumuzu ama yaptıkları şeyin artık hem bebeğimize hem bize hem de kendilerine zarar verdiğini uzun uzun anlattık. Üzüldüler, kızdılar, bağırdılar ama sonunda ikna oldular. Şimdi yine güzel bir şey gördüklerinde dayanamıyorlar ama en azından almadan önce bize soruyorlar. Biz de hemen vazgeçiriyoruz.

BEN DEDEYİM, TORUNUMA ALMAYACAĞIM DA KİME ALACAĞIM
Abdullah R. (66)

Kızımla sürekli sorun yaşıyoruz. “Baba bu kadar harçlık verme, anne şunu neden aldın” gibi şeyler söylüyor. Benim suçum torunumu sevmek mi? Maddi durumum varken harçlık da veririm, hediyeler de alırım, alır onu gezdiririm de. Torunum 16 yaşında. Harçlığa ihtiyacı olabilir, arkadaşlarıyla sosyalleşmek isteyebilir, ailesinden isteyemeyebilir. O yüzden torunuma her ay belli bir harçlık veriyorum. Kızım ise verdiğim rakamı çok buluyor, “Baba ona vereceğine bize ver, onun için birikim yapalım” diyor. Ne birikimi? Gençken sıkıntıya girmeden istediğini alsın, istediği yere gitsin işitiyorum ben. O yüzden de kızımla anlaşamıyoruz. Ben dedeyim, kimse kusura bakmasın. Torunuma hediye de alırım, harçlık da veririm. Annesi babası bile karışamaz.

                                                                       * * * * *

Peki uzmanlar bu konuda neler söylüyor? Aileler gerçekten çocuklara istediği hediyeleri alabilir mi? Yoksa ebeveynlerin onayı olmadan alınan hediyeler, verilen harçlıklar çocuğun gelişiminde olumsuzluklara mı neden olur?

Çocuk Gelişimi Uzmanı ve Öğretim Görevlisi Merve Mercan, konuyla ilgili tüm merak edilen soruları yanıtladı.

ÇOCUKLARA ANNE BABA DIŞINDAKİ AİLE ÜYELERİ TARAFINDAN ALINAN PAHALI HEDİYELERİN, ÇOCUK GELİŞİMİ ÜZERİNDE HERHANGİ BİR ETKİSİ OLUR MU?

Çocuklara birincil bakım veren ebeveynleri dışındaki aile üyeleri tarafından alınan pahalı hediyeler, gelişimleri üzerinde çeşitli etkiler yaratabilir. Pahalı hediyeler alan çocuklar, maddi değer ile duygusal değeri birbirine karıştırabilirler. Sevginin pahalı hediyelerle gösterildiğini düşünerek yanlış bir sevgi dili edinebilirler. Ebeveynler hediyeler konusunda sınır koymak istemesine rağmen çocuğa alınan pahalı hediyeler amaç çocukla olan bağı kuvvetlendirmek olsa da çocuğun ebeveynlerinin sınırlarının esnetilebilir ya da önemsiz olduğuna ilişkin yanlış bir bakış açısı edinmesine yol açabilir. Bu durum da doğrudan ya da dolaylı şekilde ebeveyn çocuk ilişkisine zarar verebilir.  Tüm bunlara ek olarak sürekli olarak yüksek maliyetli hediyeler alan çocuklarda yanlış tüketim alışkanlıkları ve gerçekçi olmayan beklentiler gelişebilir.

AİLE ÜYELERİ ÇOCUĞA HERHANGİ BİR ŞEY ALMADAN ÖNCE ANNE BABAYA DANIŞMALI VE RIZALARINI ALMALI MI?

Evet, aile üyeleri çocuğa herhangi bir şey almadan önce mutlaka anne ve babaya danışmalı ve onların rızasını almalıdır. Bu, sağlıklı, dengeli, tutarlı ve uyumlu bir aile dinamiği için oldukça önemlidir. Ebeveynler, çocuklarının ihtiyaçlarını, gelişim süreçlerini ve aile içindeki değerlerini en iyi bilen kişilerdir. Ayrıca, her hediye çocuğun yaşına, ilgi alanına, gelişimine veya ailenin sınırlarına uygun olmayabilir. Özellikle pahalı hediyeler, çocuğun maddi değeri sevgiyle ilişkilendirmesine neden olabilir ve tüketim alışkanlıklarını olumsuz etkileyebilir. Ebeveynlerle önceden iletişim kurmak, çocuğun hem psikolojik hem de duygusal gelişimi açısından daha uygun hediyelerin seçilmesini sağlar.

EBEVEYNLER, YAKINLARI TARAFINDAN ÇOCUKLARINA ALINAN PAHALI HEDİYELER KARŞISINDA NASIL DAVRANMALI?

Ebeveynler, yakınları tarafından çocuklarına alınan pahalı hediyeler karşısında öncelikle açık ve nazik bir iletişim kurarak konuyla ilgili kaygılarını dile getirebilirler. Akrabaların sevgi ve ilgi gösterme çabalarını anlayarak, çocuğa uygun hediyeler konusunda birlikte çözüm üretmek faydalı olabilir. Ebeveynler sınırlarını net bir şekilde belirlemeli ve kararlı olmalıdır. Eğer aile üyeleri bu sınırları ihlal ediyorsa, daha ciddi bir konuşma yaparak aile üyelerinin çocukları üzerindeki etkilerinin sınırlarını açıkça belirtebilir ve aile içindeki rollerin ve sınırların yeniden çizilmesi gerektiğini ifade edebilirler. Bu şekilde sağlıklı bir iletişimle, her iki tarafın da beklentileri dengelenebilir.

BAZI DURUMLARDA EBEVEYNLER DE BU KONUDA ANLAŞMAZLIĞA DÜŞEBİLİYOR. BİR TARAF ALINANLARI ONAYLAMAZKEN DİĞER TARAF "NE GÜZEL İŞTE, MİNNET ETSENE" DİYEBİLİYOR…

Ebeveynler, çocuklara alınacak hediyeler konusunda ortak bir tutum sergilemelidir. Bunun için önce çocuklara hangi değerlerin aşılanacağına karar verilmeli ve bu değerler doğrultusunda hediyeler seçilmelidir. Açık ve empatik iletişimle, her iki tarafın da görüşleri anlaşılmalı ve ortak bir çözüm bulunmalıdır. Ebeveynler, hediyelerin sınırlarını belirleyerek birlikte hareket etmeli, dışarıdan gelen hediyeler konusunda da tutarlı olmalıdır. Ebeveynlerin aynı tarafta durması, çocukların güvenli bir ortamda büyümesini ve sağlıklı bir duygusal gelişim göstermelerini sağlar. Bu tutarlılık, ailedeki dengeyi korur ve dışarıdan gelen baskılar karşısında çocukların eğitimiyle ilgili belirsizlik yaratmaz. Ek olarak ebeveynler, asıl önemli olanın kimin daha doğru düşündüğünden ziyade uzun veya kısa vadede çocuğun yüksek yararı için uygun olan yolun belirlenmesi olduğunu unutmamalıdır.

ÇOCUKLARA AİLELERİNİN RIZASI OLMADAN PAHALI HEDİYELER ALANLARA NELER SÖYLERSİNİZ?

Ailelerin rızası olmadan çocuklara pahalı hediyeler almak, ebeveynlerin çocukları için belirledikleri sınırları zayıflatabilir ve aile içindeki dengeyi bozabilir. Çocuk, maddi değerle sevgi ve ilgi beklemeye başlayabilir. Ek olarak, ebeveynler alınacak hediyeler ile ilgili ortak bir tutum geliştirememişler ise akrabaların hediyeleri aile içi çatışmalara neden olabilir. Akrabaların, ebeveynlerin sınırlarına saygı göstermesi, çocukların duygusal gelişimini ve aile içindeki uyumu korumak adına oldukça önemlidir.

Hediye, çoğu zaman karşımızdaki kişiye olan ilgi ve sevgimizin göstergesi olduğundan bu duygularımızı ifade ederken maddi değeri yüksek hediyeler yerine, çocuğun gelişimini destekleyen anlamlı ve deneyim odaklı hediyeler tercih edilebilir. Bu sayede çocuklar, sevgi ve değerin maddiyatla değil, birlikte geçirilen kaliteli zamanla ölçülebileceğini öğrenebilirler.