Beden çeşitliliğine kapılar kapanıyor mu?
Güncelleme Tarihi:
Sosyal medyada beden üzerinden aşağılama hız kesmiyor. Moda dünyasında son yıllarda gündemde olan beden çeşitliliği devrimiyse hızla kan kaybediyor. Tüm yaşananların olağan şüphelileri; zayıflama ilaçları ve değişen siyasi iklim...
Geçen hafta Mashable sitesinde bir haber yayımlandı. Habere göre; TikTok gelen tepkiler üzerine kullanıcıların görünüşünü değiştirerek onları daha şişman ya da daha zayıf gösteren filtreyi platformdan kaldıracağını açıklamıştı. Söz konusu filtrenin kullanıldığı videolar genelde Amerikalı rap’çi Doechii’nin ‘Anxiety’ (Kaygı) şarkısı eşliğinde çekiliyordu. Tepkilerin nedeniyse filtrenin ‘body shaming’i (kişiyi bedeni üzerinden aşağılamak, dışlamak) tetiklediği iddiasıydı. Bir TikTok kullanıcısı filtreyle ilgili şöyle diyordu: “Binlerce insanın sizinki gibi bir vücuda sahip olmak için filtre kullandığını ve ortaya çıkan görüntünün aşağılandığını hayal edin.”
‘Acımasız dünya’
Beden üzerinden aşağılanmayla ilgili bir başka tartışmaysa oyuncu Selena Gomez’in 2024 ve 2025’teki vücut ölçüleri üzerinden sürüyor şu sıralar. Gomez’in geçen yıl kilolu haliyle çektirdiği bir fotoğrafın altındaki yorumlardan bazıları şöyle: “Adi biri gibi görünmek istemem ama Ozempic zamanı gelmiş”, “Eskiden çok çekiciydi”, “Ooo büyük, büyük”... Bu yıl zayıfladıktan sonra çektirdiği fotoğrafın altında yazanlarsa tavır açısından farklı değil: “Birkaç hafta öncesine kadar balina gibiydi. Sihir bu olmalı”, “Ödül töreni dönemi Ozempic’i. Zavallıca”... Zayıf, kilolu, görünüşü üzerinden her türlü aşağılanan Gomez’e destekse oyuncu Taylor Lautner’dan geldi: “Nefretle dolu acımasız bir dünya. Hiçbir zaman herkesi memnun edemiyorsunuz, etmek zorunda da değilsiniz...”
Beden olumlama ve kapsayıcılık ne zaman gündeme gelse gözler doğal olarak moda dünyasına çevriliyor. Vogue dergisinin Paloma Elsesser’ı büyük beden model olarak kapağına ilk kez taşıdığı 2021’in üzerinden dört yıl geçti. O sıralar değişim rüzgârları beden çeşitliliğinden yana esiyordu. Ama yıldan yıla gücünü yitirdi.
Vogue Business’ın son moda haftalarına ilişkin hazırladığı rapora göre 198 defile ve sunumdaki 8.703 görünümden yalnızca yüzde 2’si orta beden ve yalnızca yüzde 0,3’ü büyük bedendi. Raporda markalardan örnekler de verilmişti. Mesela Paris Moda Haftası kapsamında gerçekleşen Givenchy defilesindeki 52 görünüm arasında büyük beden hiç yoktu. Milano Moda Haftası’nda podyuma çıkan Fendi, Etro koleksiyonunda da oran sıfırdı.
Dolaplar yenileniyor!
Bu konuda moda dünyasında yapılan yorumlarda halk arasında zayıflama iğnesi olarak bilinen Ozempic’in etkisi öne çıkıyor. Ozempic kullanan büyük beden genç kadınlar, orta bedene; orta beden genç kadınlarsa standart bedene geçti. Dolaplar iki beden küçük giysilerle yenileniyor. Bu da zayıf olmayı trend yaptı. Bir başka iddiaysa Trump dönemiyle birlikte toplumda ilerici değerlerden uzaklaşılmasının podyuma yansıdığı yönünde. Moda dünyası da muhafazakârlaştı.
‘Kilolu olan kötü yorumlara maruz kalıyor’
Neslişah Aygören, Hürriyet Ekler moda yazarı
“Moda endüstrisinde hâlâ belli beden tiplerinin ön planda olduğu açık. Reklam panolarında, dergilerde ve podyumlarda hep benzer vücut ölçülerine sahip modelleri görüyoruz. Oysa araştırmalar, toplumun büyük bir kısmının bu standartlara uymadığını ve dayatılan bu tektip güzellik algısının birçok insanın kendini kötü hissetmesine neden olduğunu gösteriyor. Dahası, bu algı sadece moda dünyasıyla sınırlı kalmıyor; sosyal medyada kilosu biraz fazla olan kişiler sık sık nefret söylemlerine ve kötü yorumlara maruz kalıyor.
Bu nedenle moda dünyası son birkaç yıldır bu konuya daha fazla eğilmeye başladı. Tektip güzellik anlayışını yıkmak adına büyük beden modellere de podyumda yer verildi. Ancak bu ilginin giderek azaldığını gözlemliyoruz. Nitekim, son verilere göre New York Moda Haftası’nda podyuma çıkan büyük beden model sayısı yarı yarıya düşmüş. Zaten tüm moda haftaları boyunca ortalama
40 büyük beden model görüyorduk sadece, şimdi bu sayı daha da geriliyor. Diğer moda haftalarında da
durum pek farklı değil. Yani bana kalırsa, son yıllarda bu konuya bir-
kaç sene önce olduğu gibi hassas yaklaşılmıyor. Hatta düşünüyorum, son dönemde moda otoritelerinin
bu konuda kayda değer hamlelerine hiç rastlamadık.”
Mesaj göz ardı edildi
Vogue bu ayki sayısı için Gigi Hadid ile çalıştı. Top model ‘You Can’t Stop the Beat’ şarkısını seslendirerek ‘Hairspray’ müzikaline de gönderme yaptı. ‘Hairspray’ büyük beden karakterleri başrole taşıyan yapımlardan biri. Üstelik hikâyenin merkezinde beden farkındalığı ve kilolu olmanın görünürlüğünü sağlama var. Bu yüzden Vogue’un bu projede sadece zayıf modellerle çalışması eleştirilere yol açtı.